'Ranh giới' giữa FIFA và AFC trong vụ giả mạo hồ sơ nhập tịch Malaysia

Chờ Tòa án Trọng tài FIFA HOÀN TẤT ĐIỀU TRA 

Hai ngày qua, dư luận xôn xao về phát biểu của ông Seri Windsor Paul John, Tổng thư ký AFC. Vị quan chức người Malaysia chia sẻ: "Đội tuyển Malaysia không bị cấm thi đấu. FAM cũng không bị cấm vận. Vì theo án phạt của FIFA, FAM chỉ bị phạt tiền, các cầu thủ mới bị cấm tham gia các hoạt động bóng đá". Từ đây, nhiều người lo ngại về việc đội tuyển Malaysia sẽ không bị xử thua ở các trận đấu sử dụng cầu thủ nhập tịch "lậu" thuộc vòng loại Asian Cup 2027 (trận thắng Nepal 2-0 và thắng VN 4-0).

AFC sẽ ra án phạt cho đội tuyển Malaysia (áo vàng) dựa trên kết quả điều tra của FIFA

Tuy nhiên, có 2 vấn đề cần làm rõ về phát biểu này. Đầu tiên, các trang mạng xã hội đã đưa bối cảnh thông tin không đầy đủ. Báo chí Malaysia chia sẻ rõ ràng rằng ông Windsor phát biểu khi được nhận câu hỏi rằng: "Quyết định của FIFA có ảnh hưởng đến đội tuyển Malaysia hay không?". Câu trả lời của ông Windsor là đúng bản chất. FIFA chỉ phạt FAM 350.000 CHF (khoảng 11,5 tỉ đồng), phạt 7 cầu thủ mỗi người 2.000 CHF (khoảng 66 triệu đồng) và bị cấm hoạt động bóng đá trong vòng 1 năm. Trong khi đó, việc xử thua đội tuyển Malaysia hoặc loại khỏi vòng loại Asian Cup 2027 thuộc quyền AFC. Lý do, AFC mới là cơ quan tổ chức, vận hành vòng loại Asian Cup 2027 chứ không phải FIFA .

Điều thứ hai, phát biểu của ông Windsor được đưa ra theo góc độ cá nhân, không đại diện cho AFC. Quan điểm của AFC rất rõ ràng: chờ FIFA ra quyết định cuối cùng xoay quanh các sai phạm trong khâu nhập tịch của FAM rồi mới ra phán quyết đối với đội tuyển Malaysia. Trong một thông báo được đăng trên trang chủ, AFC khẳng định: "AFC đã chú ý đến quyết định của Ủy ban Kỷ luật FIFA công bố hôm 26.9 liên quan đến FAM và một số cầu thủ đã vi phạm Bộ luật Kỷ luật của FIFA. AFC sẽ xem xét kỹ lưỡng tình hình theo các quy định hiện hành sau khi quá trình tố tụng của FIFA kết thúc. AFC không bình luận về các cuộc điều tra và/hoặc thủ tục đã hoàn tất và/hoặc đang diễn ra, thuộc thẩm quyền của Ủy ban Kỷ luật và đạo đức AFC". Như vậy, AFC chỉ ra quyết định sau khi thời hạn 10 ngày kháng án mà FIFA dành cho FAM kết thúc, tức sau ngày 6.10. Và Tòa án Trọng tài FIFA hoàn tất toàn bộ quá trình điều tra.

Giải của châu Á, Afc "thụ lý"

FIFA có quyền ra án phạt về tài chính, cấm hoạt động bóng đá với các tổ chức, cá nhân. Tuy nhiên, quyền xử lý kết quả các trận đấu đã hoàn thành trong quá khứ thuộc về cơ quan tổ chức, vận hành giải đấu đó. Ví dụ mới nhất là trường hợp của đội tuyển Nam Phi. Ngày 30.9, Ủy ban Kỷ luật của FIFA đã xử phạt Liên đoàn Bóng đá Nam Phi (SAFA) 10.000 CHF (khoảng 331 triệu đồng) vì đội tuyển Nam Phi đã sử dụng cầu thủ Teboho Mokoena trong trận thắng 2-0 trước Lesotho ở vòng loại World Cup 2026 . Đồng thời, đội tuyển Nam Phi cũng bị xử thua 0-3. FIFA ra quyết định được ngay lập tức vì vòng loại World Cup 2026 thuộc quyền kiểm soát của FIFA.

Một "vụ án" tương tự Malaysia đã xảy ra vào năm 2017. Thời điểm đó, FIFA xác định Liên đoàn Bóng đá Timor Leste (FFTL) đã nhập tịch "lậu" cho 12 cầu thủ, sử dụng 9 cầu thủ trong các trận đấu chính thức trong giai đoạn 2015 - 2017, trong đó có 7 trận thuộc vòng loại Asian Cup 2019. Sau đó, AFC quyết định hủy bỏ kết quả các trận đấu mà các cầu thủ nhập tịch "lậu" ra sân, đồng thời cấm đội tuyển Timor Leste tham dự vòng loại Asian Cup 2023. Đương nhiên FIFA cũng ra án phạt, nhưng đó là án phạt tiền và cấm tham dự các hoạt động bóng đá dành cho FFTL và các cầu thủ liên quan.

Tháng 5.2025, FIFA quyết định cho CLB Phú Thọ phải rời giải hạng nhì, xuống chơi ở hạng thấp hơn vì hành vi dàn xếp kết quả thi đấu. Sau đó, ban tổ chức giải hạng nhì mới là đơn vị quyết định hủy kết quả các trận đấu đã diễn ra giữa CLB Phú Thọ và các CLB khác; các trận đấu còn lại của giải vẫn tiếp tục diễn ra theo lịch đã ban hành.

Tóm lại, FIFA chỉ được ra quyết định đối với các kết quả trận đấu đã xảy ra trong quá khứ khi các trận đấu đó nằm trong hệ thống do FIFA trực tiếp tổ chức, điều hành, ví dụ như World Cup, vòng loại World Cup… Còn với trường hợp của Malaysia, khi vi phạm xảy ra ở các trận đấu thuộc vòng loại Asian Cup, quyền thuộc về AFC.